20/04/2020

Blog

Neden Kitap Dostu Çocuklar Yetiştirmeliyiz?

Kitap okumanın çocukların öncelikle zihinsel gelişimlerine, daha sonra da sosyal ve ahlaki gelişimlerine çok önemli katkılarının olduğunu uzun yıllardır biliyoruz. Her geçen gün yapılan araştırmalar ile çocuk gelişimi hakkında birçok yeni bilgi öğrendiğimiz gibi bu konuda da önemli veriler ortaya çıkıyor.

Son zamanlarda yapılan geniş çaplı bir araştırmada aile tipleri ve evde konuşulan kelime sayısı arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmada; kitap okunmayan, aileleriyle ihtiyaçlarının giderilmesi dışında vakit geçirmeyen çocuklar ile kitap okunan, aileleriyle kaliteli sohbet etme şansı bulan çocuklar karşılaştırılmıştır. İlk gruptaki çocukların 3 yaşına geldiğinde 15 milyon kelime, ikinci gruptakilerin ise 45 milyon kelime duyduğu gözlemlenmiş, ortaya çıkan farkın ise 30 milyon kelime olduğu açıklanmıştır. Bu sonuç ile çocuk gelişimi alanında önemli veriler elde edilmiştir. 30 milyon kelime farkının çocukların yönerge alma, iletişim gibi becerilerini ve hatta dil bilgisi, matematik öğrenme yetilerini etkilediği görülmüştür.

IQ’yu dahi etkileyen bu kelime farkının oluşmaması için yapılabilecek en önemli şey, çocuklara doğdukları andan itibaren kitap okumaktır.

Gelin fazladan milyonlarca kelime duymanın önemini ve kitap okumanın çocuk üzerindeki etkilerini madde madde inceleyelim:

• Çok küçük yaşlardan itibaren, basılı bir yerden kitap okuyan/dinleyen çocuklar, duydukları ve okudukları ile görseller arasında bağ kurarlar. Böylece hem dikkatleri hem de ilişki kurma becerileri desteklenmiş olur.

• Beyin; açılan her yeni sayfada ilk kez gördüğü bir yere girmiş gibi uyarılıp, dikkat kesilir, bu da zihni geliştirmenin yanında dikkati de arttırır.

• Kitap okumanın dikkat üzerindeki etkileri bunlarla sınırlı değildir. Dikkati artırmanın yollarından biri konsantrasyon isteyen şeyleri pratik etmektir. Hareket etmeyen bir şeye yoğunlaşarak dinlemek odaklanma için en iyi fırsattır. Çocukların yaşlarına uygun bir süre boyunca kitap okuması/dinlemesi onların dikkat sürelerini olumlu yönde etkileyecektir.

• İlk yıllar beynin en hızlı bağlantı kurduğu yıllardır, bu nedenle her açıdan beyni beslemek çok önemlidir. Kitap okurken çocukların parmak uçları uyaranla buluştuğu için dokunsal, zihinleri de kelimelerle buluştuğu için sözel olarak gelişimlerine katkı sağlamış oluruz.

• Çocuk; oturmaya başladığında kaba motor gelişimi, ince motor gelişimi, el göz koordinasyonu, görme mesafesini ayarlama, renkleri daha ayrıntılı fark etme becerileri, kitaplarla oynayarak gelişebilir.

• Diyalog kurmanın verimli bir yolu olan kitap, çocukla ebeveyn arasında sevgi dolu bir iletişim sağlar. Üstelik çocuğu sözlü olarak doğru besler.

• Kitap okuyan çocuklar; neden sonuç ilişkisini öğrenir ve bu bağlantıyı kurmak matematikte, bilimsel çalışmalarda, günlük yaşantılarında hatta arkadaşlık ilişkilerinde fayda gösterir.

• Kitapla, çocukların kelime hazineleri zenginleşir böylece okuduğunu ve duyduğunu daha iyi anlar; bu beceriye de akademik başarı açısından her derste ihtiyacı vardır.

• Dil zenginliği, kelimeleri yerinde kullanmayı ve kendini ifade etme becerisini beraberinde getirir. Kitap okuduğumuzda çocuklarımız sözel olarak kendini ifade etme becerisini kazanacak, zor durumlarında şiddete veya başka yöntemlere başvurmayacaklardır. Kendini ifade etme becerisi öz güveni de olumlu etkileyecektir.

• Çocukların düşünme, problem çözme, yaratıcılık gibi becerilerinin gelişmesini sağlar. Bunlar akademik hayatlarında önemli olduğu kadar iş hayatlarında da onlar için önemli becerilerdir.

• Çocuklarımızın üretmesini, yeni ürünler ortaya koymasını istiyorsak hayal güçlerinin ve yaratıcılıklarının gelişmesi gerekmektedir. Farklı hikâyeler duymalarına yardım ederek ve kitaplar ile yeni dünyalara adım atmalarını sağlayarak hayal gücü ve yaratıcılıklarını destekleyebiliriz.

• "Okuma artık metnin içindeki bilgiyi çıkarmaktan ibaret değil; okumak bugün bilgiyi inşa etmek, eleştirel düşünmek ve sağlam kararlar vermekle ilgilidir." sözleri uluslararası akademik başarı testlerinden PISA’nın 2018 Raporundan alıntıdır. Okumanın sadece salt bilgi almaya yaramadığını ayrıca 21. yüzyıl becerilerini desteklemesi açısından da önemli olduğu vurgulanmıştır.

• Kitap okumanın akademik başarıya olumlu etkisinin olacağı kesindir. Fakat yapılan bir araştırma evdeki kitap sayısının da önemli olduğunu bizlere göstermektedir. Yapılan araştırmaya göre evdeki kitap sayısı çocukların akademik başarısını doğrudan ve olumlu yönde etkilemektedir.

• Doğaya, doğadaki canlılara ve insanlara hassasiyet duymak için onları tanımak ve onların yaşamlarına farklı açılardan bakmak gerekir. Empatiyi hatta duygusal zekâyı beslemek için kitaplar en güzel yardımcılarımızdır.

• Farklı karakterleri tanımak, onların yaşadıklarına şahit olmak çocuklara evrensel bir bakış açısı kazandıracak, onlara yeni bir vizyon katacaktır. Saygıyı, koşulsuz sevgiyi ve birçok değeri bu yolla öğreneceklerdir. Kitabın konusu; iyiyi kötüyü ayırt etmek, ahlaki değerleri vurgulamak olmasa bile düşünme becerileri gelişen çocukların olaylara bakış açıları da değişecektir.

• Karakterlerle özdeşleşerek onların deneyimlerinden dersler çıkaracaklardır. En iyi öğrenme şekli yaşayarak öğrenmedir. Kitaplar bize başımızdan geçmese dahi birçok şeyi yaşamış karakterlerin hayatına girme şansı sunar. Bu etkisi de çocukların sorun çözme becerilerini geliştirecektir.

Geç kalmadan çocuklarımıza kitap okumaya başlamalıyız. Kitap aracılığıyla sevgi dolu, kaliteli bir diyalog kurmanın kapısını aralamak için de bir sonraki yazımız olan “Çocuklarımız Nasıl İyi Bir Okuyucu Olur?”a göz atabilirsiniz.

Psikolog Hatice Kübra Bektaş